5.4. Энэргетыка

285. БХД бачыць энэргетычную бяспеку Рэспублікі Беларусь у некалькіх вымярэннях: эканамічным, палітычным і экалагічным.

Надзейнасць паставак энэргарэсурсаў

286. Пры залежнасці Беларусі ад імпарту паліўна-энэргетычнай сыравіны надзейнае, экалагічна нейтральнае і эканамічна мэтазгоднае энэргазабеспячэнне з’яўляецца палітычным пытаннем першачарговай важнасці.

287. Энэргетычная бяспека краіны ў значнай ступені залежыць ад вырашэння пытання паставак энэрганосьбітаў. БХД лічыць неабходным зменшыць рызыкі залежнасці нашай краіны ад імпарта энэргарэсурсаў.

288. Дыверсіфікацыя маршрутаў дастаўкі і транзіту энэргетычных рэсурсаў зменшыць залежнасць Беларусі ад аднаго пастаўшчыка і, адпаведна, звядзе да мінімуму звязаныя з гэтым патэнцыйныя рызыкі. Крыніцы атрымання і шляхі паставак паліўна-энэргетычнай сыравіны павінны быць пашыраны.

Бяспека паставак энэрганосьбітаў спрыяльна паўплывае на лібералізацыю ўнутранага энэргетычнага рынку краіны і ўнутраныя цэны на энэргію.

289. БХД лічыць неабходным павялічваць супрацоўніцтва з ЕС і суседнімі краінамі ў  шматбаковых супольных ініцыятывах у сферы энэргетыкі.

290. Энэргетычнае партнёрства з дзяржавамі-пастаўшчыкамі і дзяржавамі-транзіцёрамі павінна быць інтэнсіфікавана праз далучэнне нашай краіны да агульнай энэргетычнай палітыкі ЕС. Рэалізацыя ў Беларусі канцэпцыі энэргетычнай бяспекі “Усходняга партнёрства” дазволіць вырашыць шэраг экалагічных і эканамічных праблем краіны.

291. Пашырэнне інфраструктуры для транспамежнага гандлю электраэнэргіяй, газам і нафтай станоўча паўплывае на развіццё энэргетычнага рынку і цэн.

Мясцовыя крыніцы энэргіі і энэргаэфектыўнасць

292. Асновай энэргетычнай бяспекі нашай краіны з’яўляецца выкарыстанне шырокага і сбалансаванага спектру розных крыніц энэргіі.

293. Павелічэнне ў энэргабалансе краіны долі мясцовых відаў паліва і альтэрнатыўных крыніц энэргіі дазволіць зменшыць залежнасць ад паставак энэрганосьбітаў з іншых краін.

294. Узнаўляльныя крыніцы энэргіі як мясцовыя віды энэрганосьбітаў могуць зрабіць істотны ўнёсак у павелічэнне энэргетычнай бяспекі і захаванне экалагічнай раўнавагі. Яны ствараюць шанцы для эканамічнага росту, развіцця інавацыйных тэхналогіяў і новых працоўных месцаў.

295. Ва ўмовах абмежаванага рэсурснага патэнцыялу Беларусі БХД бачыць неабходным павышэнне эфектыўнасці выкарыстання паліўна-энэргетычных рэсурсаў на аснове навукова-тэхнічных дасягненняў.

296. Для павелічэння канкурэнтаздольнасці беларускай эканомікі і забеспячэння высокага ўзроўню жыцця грамадзян энэргаёмістасць нашай прамысловасці і сельскай гаспадаркі неабходна знізіць як мінімум у два разы. 

297. У адпаведнасці з прынцыпам субсідыярнасці хатнія гаспадаркі, прадпрыемствы і мясцовыя супольнасці павінны граць большую ролю ў фармаванні контураў сістэмы энэргазабеспячэння краіны.

Атамная энэргетыка

298. У бліжэйшы час немагчыма адмовіцца ад выкарыстання атамнай энэргетыкі ў вытворчасці электраэнэргіі ў Беларусі. На сённяшні дзень Беларусь імпартуе электраэнэргію, вырабленую на атамных станцыях за мяжой. Рэалізацыя ўласнага атамнага праекту дазволіць павысіць энэргетычную дыверсіфікацыю і зменшыць залежнасць краіны ад імпарту вуглевадародных энэргарэсурсаў. Разам з тым БХД выступае супраць будаўніцтва Астравецкай АЭС, бо лічыць дадзены праект палітычна абумоўленым энэргетычнай стратэгіяй Расіі і не адпаведным нацыянальным інтарэсам.

299. Пры рэалізацыі атамнага праекту неабходна ўлічваць, што з яго дапамогай немагчыма цалкам вырашыць праблему энэргазабеспячэння і энэргетычнай незалежнасці. Для працы атамнай станцыі неабходна закупаць ядзернае паліва, якога Беларусь не мае, а краін –прадаўцоў ядзернага паліва значна менш, чым краін – прадаўцоў вуглевадароднай сыравіны. Таксама існуе пытанне вычарпальнасці сыравіны для ядзернага паліва пры тых тэхналогіях, якія цяпер прымяняюцца ў атамнай энэргетыцы. Актуальным пытаннем застаецца надзейнае захоўванне і ўтылізацыя радыёактыўных адыходаў. Дзяржава мусіць максімальна сур’ёзна падыходзіць да пытання бяспекі АЭС, пралічваць усе магчымыя негатыўныя наступствы і мець план на выпадак надзвычайных сітуацыяў на АЭС.

300. Развіццё навукі і тэхналогіяў падводзіць чалавецтва да сапраўды надзейнай, экалагічна бяспечнай і невычарпальнай энэргетыкі на аснове тэрмаядзернага сінтэзу, што літаральна з’яўляецца энэргіяй Сонца на Зямлі. Але вытворчаць у прамысловых маштабах тэрмаядзернай энэргіі з’яўляецца далёкатэрміновай перспектывай.

301. Улічваючы трагічны досвед катастрофы на Чарнобыльскай АЭС, падчас якой найбольш за ўсіх пацярпела Беларусь, і тыя жудасныя наступствы ад катастрофы, БХД лічыць магчымым рэалізацыю атамнага праекта ў Беларусі толькі па выніках усенароднага рэферэндуму і шырокага экспертнага абмеркавання.     

Адказнае энэргетычнае гаспадаранне

302. Энэргаэфектыўнасць, эканомія і выкарыстанне ўзнаўляльных альтэрнатыўных крыніц энэргіі з’яўляюцца асноўнымі задачамі нашай палітыкі ў сферы аховы навакольнага асяроддзя.

303. Каб зменшыць пагрозы энэргетычнай бяспекі Беларусі, БХД выступае за:

• стварэнне справядлівых ўмоў для энэргетычнага бізнэсу, стабільнага і законнага інвеставання ў энэргетыку краіны;
• змяншэнне долі прыроднага газу ў вытворчасці цеплавой і электрычнай энэргіі да 40-45% да 2020 года;
• павелічэнне аб’ёму стратэгічных запасаў асноўных паліўна-энэргетычных рэсурсаў, у тым ліку за кошт пашырэння аб’ёму захоўвання газа ў падземных сховішчах газа краіны;
• паскарэнне мадэрнізацыі вытворчых фондаў у цеплаэнэргетычным комплексе за кошт прыватызацыі і прыцягнення інвестараў, у тым ліку замежных;
• развіццё энэргазберагальных тэхналогіяў і прыцягненне еўрапейскіх інвестыцыяў у энэргетычны сектар краіны;
• павелічэнне колькасці ветравых установак і давядзенне іх выкарыстання да максімальна магчымай магутнасці  да 2020 года;
• удасканаленне арганізацыйных і эканамічных механізмаў стымулявання энэргазберажэння;
• змяншэнне спажывання цеплавой энэргіі за кошт рэформы ў сістэме жыллёва-камунальнай гаспадаркі;
• распрацоўку праграмы па ўстойліваму будаўніцтву і павелічэнню энэргаэфектыўнасці існуючых будынкаў;
• структурную перабудову эканомікі краіны разам са зніжэннем у ёй долі энэргаёмістых галін;
• правядзенне шырокай публічнай дыскусіі ў беларускім грамадстве і ўсенароднага рэферэндуму наконт развіцця атамнай энэргетыкі ў Беларусі;
• далучэнне Беларусі да агульнаеўрапейскай сістэмы энэргетычнай бяспекі праз ратыфікацыю і паўнавартаснае выкананне палажэнняў Энэргетычнай хартыі;
• развіццё рэгіянальнага супрацоўніцтва ў галіне энэргетыкі з удзелам Беларусі, Украіны, Польшчы, Літвы;
• рэалізацыю праекту транзіта электраэнэргіі паміж Беларуссю, Украінай, Польшчай і Літвой і стварэнне паўнавартаснага энэргетычнага рынку, інтэграванага ў энэргетычны рынак ЕС;
• пашырэнне кааперацыі з краінамі Цэнтральнай Азіі як аднаго з асноўных рэгіёнаў –пастаўшчыкоў энэргетычных рэсурсаў;
• перамовы з Польшчай і Украінай наконт распрацоўкі залежаў шэльфавага газа;
• распрацоўку праграм эксплуатацыі вугальнага метана ў кансорцыюме з Украінай;
• распрацоўку стандартаў і схем падаткаабкладання за празмерны ўплыў на навакольнае асяроддзе;
• распрацоўку мандата па замене састарэлага абсталявання;
• уключэнне ў праграмы міжнароднага гандлю квотамі на выкіды з мэтай атрымання сродкаў на мадэрнізацыю абсталявання.